Gerpes – bu oddiy turdagi gerpes viruslari 1 (HSV-1) va 2 (HSV-2) keltirib chiqaradigan virusli kasallik.Homiladorlik paytida gerpes ona va homila uchun potentsial xavfi tufayli alohida xavf tug'diradi.Gerpesning ikki turi mavjud: lablardagi gerpes (HSV-1) va genital gerpes (HSV-2).Homilador ayollar uchun gerpes alomatlarini qanday aniqlashni, xavflarini tushunishni va to'g'ri davolanishni bilish muhimdir.
Gerpes infektsiyasiga nima sabab bo'lishi mumkin?
Gerpes infektsiyasi yuqtirgan odam bilan aloqa qilish orqali, ayniqsa toshmalar bilan bevosita aloqa qilish orqali sodir bo'ladi.Asosiy yuqtirish turlariga quyidagilar kiradi:
- Jinsiy yo'lbilan: Jinsiy gerpes jinsiy aloqa paytida yuqadi.
- Og’iz suyuqligi orqali: Lablardagi gerpes virusi o'pishish yoki umumiy shaxsiy gigiena vositalaridan foydalanish orqali yuqishi mumkin.
- Aloqa yo'li: Virus infektsiyalangan teri yoki shilliq pardalar bilan aloqa qilish orqali yuqishi mumkin.
Faollashishi/qaytalanish (retsidiv)ga nima sabab bo'ladi?
Gerpes bilan kasallangan ayollarda virus yashirin holatda bo'lishi va turli omillar ta'sirida faollashishi mumkin:
- Immunitetning pasayishi: Homiladorlik immunitet tizimini susaytirishi mumkin, bu esa gerpesning kuchayishiga yordam beradi.
- Stress: Psixologik yoki jismoniy stress qaytalanishni keltirib chiqarishi mumkin.
- Gormonal o'zgarishlar: Homiladorlik paytida gormonal tebranishlar kasallikning kuchayishiga olib kelishi mumkin.
- Jismoniyshikastlanish: Teri va shilliq pardalarning shikastlanishi gerpesning qaytalanishiga yordam beradi.
Homiladorlik paytida gerpes xavflimi?
Homiladorlik paytida gerpes ona uchun ham, bola uchun ham xavfli bo'lishi mumkin, ayniqsa birlamchi infektsiya bilan.Xavf gerpes turiga va homiladorlik yoshiga bog'liq:
- Lablardagi gerpes (HSV-1): homila uchun xavf minimal, ammo kasallikni nazorat qilish muhimdir.
- Jinsiy gerpes (HSV-2): homila uchun ko'proq xavfli, ayniqsa homiladorlikning kech davrida birlamchi infektsiya bo'lsa.
Homiladorlik paytida gerpesning birlamchi infektsiyasi ayniqsa xavflidir, chunki onaning tanasida virusga qarshi kurashish uchun antikorlar hali ishlab chiqilmagan, bu esa homilaga yuqish xavfini oshiradi.
Homiladorlik paytida gerpesni qanday davolash mumkin?
Homiladorlik paytida gerpesni davolash ona va bola uchun xavfsiz bo'lishi kerak.
Shifokorlar tayinlaydilar:
- Antivirus preparatlar: Asiklovir va uning analoglari (valatsiklovir, famsiklovir) homiladorlik paytida foydalanish uchun xavfsiz hisoblanadi.Ushbu dorilar simptomlarning davomiyligi va og'irligini kamaytirishga yordam beradi.
- Mahalliy davolash: Asiklovirga asoslangan malham va kremlar lablardagi gerpesni davolash uchun ishlatilishi mumkin.
- Immunomodulyatorlar: Immunitet tizimini mustahkamlash uchun dori-darmonlarni shifokor tayinlashi mumkin.
- Gigiena choralari: Qo'llarni muntazam yuvish, shaxsiy gigiena vositalaridan foydalanish va terining ta'sirlangan joylari bilan aloqa qilmaslik.
Mumkin bo'lgan asoratlar
Ona uchun
- Qaytalanishning tezligining oshishi: Homiladorlik paytida immunitetning pasayishi tez-tez takrorlanishga olib kelishi mumkin.
- Erta tug'ilish xavfi: Genital gerpes erta tug'ilishni qo'zg'atishi mumkin.
Bola uchun
- Neonatal gerpesi: Virus tug'ruq paytida bolaga yuqishi mumkin, bu jiddiy
asoratlarga, shu jumladan markaziy asab tizimining shikastlanishiga olib kelishi
mumkin.
- Tug’ma g’ayritabiiylik: homiladorlikning boshida birlamchi gerpes infektsiyasi
tug'ma g’ayritabiiyliklar xavfini oshirishi mumkin.
Xulosa – yakuniy fikr, ota-onalar uchun maslahatlar
Homiladorlik paytida gerpes jiddiy kasallik bo'lib, ehtiyotkorlik bilan yondashish va o'z vaqtida davolanishni talab qiladi.Muhim:
- Shifokor bilan muntazam maslahatlashuvlar: O'z vaqtida tashxis qo'yish va
davolash xavflarni minimallashtirishga yordam beradi.
- Immunitetni saqlash: Sog'lom turmush tarzi, to'g'ri ovqatlanish va stressni
kamaytirish immunitet tizimini mustahkamlashga yordam beradi.
- Gigiena choralari: Shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilish va terining yuqtirilgan
joylari bilan aloqa qilishdan saqlanish.
Kelajakdagi onalar o’z sog'liklarini diqqat bilan kuzatib borishlari kerak, gerpes belgilari paydo bo'lganda shifokor bilan maslahatlashishlari va asoratlarni oldini olish uchun tavsiya etilgan choralarni ko'rishlari kerak.